Νομοθετικό Πλαίσιο
Με τις διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 13 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Ν. 4174/2013) ορίζονται τα εξής:
1. Κάθε πρόσωπο με εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα υποχρεούται να τηρεί αξιόπιστο λογιστικό σύστημα και κατάλληλα λογιστικά αρχεία σύμφωνα με τα λογιστικά πρότυπα που προβλέπονται στην ελληνική νομοθεσία, για τη σύνταξη των χρηματοοικονομικών καταστάσεων και άλλων πληροφοριών σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία. Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου, το λογιστικό σύστημα και τα λογιστικά αρχεία εξετάζονται ως ενιαίο σύνολο και όχι αποσπασματικά τα επιμέρους συστατικά τους, σε ό,τι αφορά την αξιοπιστία και την καταλληλότητά τους.
2. Τα λογιστικά αρχεία, φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί, φορολογικές μνήμες και αρχεία που δημιουργούν οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί πρέπει να διαφυλάσσονται κατ' ελάχιστον:
α) για διάστημα πέντε (5) ετών από τη λήξη του αντίστοιχου φορολογικού έτους εντός του οποίου υπάρχει η υποχρέωση υποβολής δήλωσης
ή β) εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παραγράφου 2 του άρθρου 36 του Κώδικα, έως ότου παραγραφεί το δικαίωμα έκδοσης από τη Φορολογική Διοίκηση πράξης προσδιορισμού του φόρου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο αυτή ή
γ) έως ότου τελεσιδικήσει η απαίτηση της Φορολογικής Διοίκησης σε συνέχεια διενέργειας φορολογικού ελέγχου ή έως ότου αποσβεστεί ολοσχερώς η απαίτηση λόγω εξόφλησης.
Εξάλλου, με τις διατάξεις της περίπτωσης η) της παραγράφου 1 του άρθρου 54 του ίδιου Κώδικα προβλέπεται ότι επιβάλλεται πρόστιμο όταν ο φορολογούμενος ……… «δεν συμμορφώνεται με τις κατά το άρθρο 13 υποχρεώσεις του».
Τέλος, με τις διατάξεις της περίπτωσης ε) της παραγράφου 2 του άρθρου 54 του ίδιου ως άνω Κώδικα «τα πρόστιμα για τις παραβάσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 1 καθορίζονται σε 2500 ευρώ».
Σχετική είναι και η υπ’ αριθμ. 1252/20.11.2015 ερμηνευτική εγκύκλιος του Υπ. Οικ/κών.

Χρόνος ισχύος διατάξεων.
Ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας ισχύει από την 1.1.2014 (άρθρο 73 Ν. 4174/2013).
Επίσης, η περίπτωση ε) της παρ. 2 του άρθρου 54 του Ν. 4174/2013 (Κ.Φ.Δ.) ισχύει από 1.1.2014 (άρθρο πρώτο παρ. Δ’ υποπαρ. Δ.2 περ. 24 Ν. 4254/2014).
Τέλος η περίπτωση η) της παρ. 1 του άρθρου 54 του Ν. 4174/2013 (Κ.Φ.Δ.) ισχύει από 17.10.2015 (άρθρο 3 παρ. 3 περ. α’ ν. 4337/2015).

Νομολογία.
Κατά παγία νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, έχει κριθεί ότι στην περίπτωση καταστροφής ή απώλειας των βιβλίων ή στοιχείων λόγω ανωτέρας βίας, δηλ. εάν ο φορολογούμενος επικαλεστεί και αποδείξει ότι η απώλεια έλαβε χώρα παρά την καταβολή εκ μέρους του της άκρας επιμέλειας που επιβάλλεται από τις περιστάσεις για τη διαφύλαξή τους, δεν επιβάλλεται πρόστιμο (βλ. ΣτΕ 1664/1971, 3564/1976, 935/1977, 3693/1992, 4782/1996, 4206/2011).
Επίσης έχει κριθεί ότι το πρόστιμο δεν μεταβιβάζεται στους κληρονόμους, σε αντίθεση με τις υποχρεώσεις εκ της φορολογίας εισοδήματος και φορολογίας προστιθέμενης αξίας (βλ. γνωμοδότηση 291/2011 Ν.Σ.Κ., Υπ. Οικ. Πολ. 1219/2011 και Δ. Πρ. Καβάλας 320/2014, 1247/2017, καθώς και ΣτΕ 126/2003, 2696/2006, 947/2011, 1880/2014 που αφορούν όμως τελωνειακές παραβάσεις επί λαθρεμπορίας κατά κληρονόμων των παραβατών.

Συμπέρασμα
Εάν ο φορολογούμενος μπορέσει και αποδείξει ότι η απώλεια των βιβλίων ή στοιχείων έλαβε χώρα κατά το χρονικό διάστημα από 1.1.2014 (έναρξη ισχύος Κ.Φ.Δ.) μέχρι τις 16.10.2015 ή ότι οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας, δεν θα του επιβληθεί πρόστιμο.

Εάν, όμως, η απώλεια των βιβλίων ή στοιχείων έλαβε χώρα από τις 17.10.2015 και μετά, θα του επιβληθεί πρόστιμο 2.500 ευρώ (άρθρο 54 του Ν. 4174/2013 (Κ.Φ.Δ.).
Τέλος, εάν αποδειχθεί ότι η απώλεια έλαβε χώρα πριν από την 1.1.2014, τότε θα του επιβληθούν πρόστιμα 500 ευρώ ανά 50 φύλλα μπλοκ απολεσθέντων φορολογικών στοιχείων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2523/1997.
Σημείωση: Βλ. αναλυτικό και εμπεριστατωμένο άρθρο, σχετικά με τα πρόστιμα του Κ.Φ.Δ. μετά το Ν. 4337/2015, της δικηγόρου Βασ. Ζαροκανέλλου στο «Λογιστή» έτους 2015, σελ. 142 και άρθρο του Δρ. Προκοπίδη Χριστόφορου, σχετικά με τον καταλογισμό ΦΠΑ των κληρονόμων στη «Φορολογική Επιθεώρηση Απριλίου 2018, σελ. 707.