Είναι γνωστό πως η επιστροφή Φ.Π.Α. είναι ένα ζήτημα το οποίο απασχολεί πολλούς επιχειρηματίες οι οποίοι βρίσκονται να έχουν απαίτηση από το Δημόσιο λόγω των δαπανών που έχουν πραγματοποιήσει. Η αίτηση επιστροφής Φ.Π.Α. είναι μια χρονοβόρα γραφειοκρατική διαδικασία για όλες τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα για τις μικρές (κατά βάση απλογραφικά βιβλία) οι οποίες δεν διαθέτουν οργανωμένα λογιστήρια. Απόδειξη αυτού του προβλήματος είναι τα χιλιάδες εκκρεμή αιτήματα επιστροφής που είναι υποβεβλημένα στις Δ.Ο.Υ.

Για τις επιχειρήσεις με αντικείμενο την ανέγερση και πώληση νεόδμητων οικοδομών των οποίων η άδεια εκδόθηκε μετά την 1/1/2006 (ένταξη στο καθεστώς Φ.Π.Α. των οικοδομών) δεν ισχύουν ή εφαρμόζονται ειδικότερες διατάξεις, περί παραγραφής της απαίτησης για συμψηφισμό ή επιστροφή. Ο χρόνος παραγραφής ή αλλιώς η προθεσμία για την υποβολή αιτήματος επιστροφής πιστωτικού Φ.Π.Α. εξαρτάται από το χρονικό σημείο κατά το οποίο δημιουργήθηκε το εν λόγω πιστωτικό Φ.Π.Α.. Ο διαχωρισμός γίνεται ως εξής:

Αν το πιστωτικό υπόλοιπο δημιουργήθηκε έως 31/12/2013 (παρ. 5 άρθρο 57 ν.2852/2000), η κατά του Δημοσίου απαίτηση προς επιστροφή του φόρου παραγράφεται μετά τρία (3) έτη από την ημερομηνία εμπρόθεσμης υποβολής της εκκαθαριστικής δήλωσης που αφορά τη διαχειριστική περίοδο εντός της οποίας γεννήθηκε το δικαίωμα έκπτωσης αυτού ή μετά (3) τρία έτη από την ημερομηνία εμπρόθεσμης υποβολής της έκτακτης δήλωσης στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει υποχρέωση για υποβολή εκκαθαριστικής. Σε περίπτωση μη υποβολής ή υποβολής των ανωτέρω δηλώσεων εκπροθέσμως, η κατά του Δημοσίου απαίτηση προς επιστροφή φόρου παραγράφεται μετά τρία (3) έτη από την ημερομηνία που οι δηλώσεις αυτές όφειλαν να είχαν υποβληθεί εμπροθέσμως.

Παράδειγμα 1:
Έστω επιχείρηση είχε κατά το έτος 2013 (01/1/2013 – 31/12/2013) κάνει εισροές και ο αναλογούν Φ.Π.Α. ήταν 40.000,00 ευρώ, αν κατά τα έτη 2014, 2015, 2016 δεν συμψήφισε τον Φ.Π.Α., ή μέχρι και τον Ιανουάριο 2017, δεν υπέβαλε αίτηση επιστροφής, η απαίτηση κατά του Δημοσίου παραγράφεται. Θυμίζουμε ότι για το έτος 2013 (1/1 – 31/12/2013) καταργήθηκε η υποχρέωση υποβολής εκκαθαριστικής.

Αν το πιστωτικό υπόλοιπο δημιουργήθηκε από 1/1/2014 και μετά, τότε εφαρμογή έχει το άρθρο 42παρ.4 του Ν.4174/2013, σύμφωνα με το οποίο προβλέπεται πενταετής χρόνος παραγραφής από τη λήξη του έτους εντός του οποίου λήγει η προθεσμία υποβολής της τελευταίας δήλωσης.

Παράδειγμα 2:
Εταιρεία υποβάλλει την περιοδική δήλωση Φ.Π.Α. του μηνός Δεκεμβρίου 2014, τον Ιανουάριο του 2015, άρα η παραγραφή αρχίζει μετά την 31/1/2020.

Ποια είναι σήμερα η διαδικασία επιστροφής πιστωτικού υπολοίπου Φ.Π.Α.;

Δυνατότητα επιστροφής υφίσταται όταν ο συνολικός φόρος εκροών των επόμενων ετών είναι μικρότερος από το πιστωτικό υπόλοιπο και για το μέρος της διαφοράς μπορεί να ζητηθεί η επιστροφή του με αίτηση του φορολογουμένου η οποία θα ανακόψει το χρόνο της παραγραφής.

Με τις ΑΥΟ ΠΟΛ.1090/2012 και ΠΟΛ.1067/2013 καθιερώθηκε νέα διαδικασία επιστροφής του πιστωτικού υπολοίπου Φ.Π.Α.. Οι αιτήσεις επιστροφής επεξεργάζονται κεντρικά με βάση σύστημα ανάλυσης κινδύνου και αποστέλλονται κάθε μήνα στις Δ.Ο.Υ. αρχεία αιτήσεων οι οποίες θα πρέπει να διεκπεραιωθούν χωρίς έλεγχο και αιτήσεων για τις οποίες απαιτείται έλεγχος πριν την επιστροφή.

Για φορολογικές περιόδους έως 28/2/2018, η αίτηση υποβάλλεται στη Δ.Ο.Υ. Στις περιπτώσεις αυτές, η αίτηση συνοδεύεται με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά του άρθρου 4 της ΠΟΛ.1073/2004. Πρόσφατα ανακοινώθηκε η έναρξη της ηλεκτρονικής υποβολής των αιτήσεων επιστροφής Φ.Π.Α. για φορολογικές περιόδους από 1/3/2018 και εφεξής.

Εκπίπτει ως δαπάνη της επιχείρησης ο παραγεγραμμένος πιστωτικός Φ.Π.Α.;

Για την περίοδο ισχύος του Ν.2238/94 (πιστωτικό υπόλοιπο που δημιουργήθηκε μέχρι και 31/12/2013) και σύμφωνα με την ΠΟΛ 1005/14.1.2005 και την ΠΟΛ 1029/2006, το πιστωτικό ΦΠΑ επιχείρησης για το οποίο συμπληρώθηκε ο χρόνος παραγραφής για επιστροφή του από το Ελληνικό Δημόσιο, δεν εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα (αποφ. 1036359/10354/Β0012/10-6-1994).

Για το πιστωτικό υπόλοιπο που δημιουργήθηκε από 1/1/2014 και μετά, στις περιπτώσεις που ο Φ.Π.Α. παραγράφεται παρ’ ότι βαρύνει τα αποτελέσματα της εταιρείας, η δαπάνη αυτή θεωρείται ως μη εκπιπτόμενη βάση του άρθρου 23 του Ν.4172/2013 και της εγκυκλίου διαταγής ΠΟΛ 1113/2015.

Δυστυχώς μέχρι σήμερα, η Διοίκηση (σύνηθες φαινόμενο) δεν έχει εκδώσει οδηγία για τις περιόδους παραγραφής του δικαιώματος συμψηφισμού/επιστροφής, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί σύγχυση. Το πρόβλημα αυτό απασχολεί πολλές οικοδομικές επιχειρήσεις, οι οποίες λόγω κρίσης, δεν κατάφεραν να προβούν σε πωλήσεις ώστε να συμψηφίσουν τον φόρο των εισροών.

Πιστεύουμε ότι αυτές οι προθεσμίες παραγραφής, πρέπει να επιμηκυνθούν, ώστε να ανακουφισθεί ο πολλαπλώς θιγείς κατασκευαστικός κλάδος. Μην ξεχνάμε πως η Πολιτεία έχει επεκτείνει στη δεκαετία τον συμψηφισμό Φ.Π.Α. στην εκμετάλλευση των επαγγελματικών ακινήτων.

Τελειώνοντας, θέλουμε να επισημάνουμε μία ακόμη σημαντική παράμετρο που σχετίζεται με τις μεταβιβάσεις των ακινήτων σε περίπτωση που έχει παραγραφεί το δικαίωμα υποβολής αίτησης για επιστροφή Φ.Π.Α.. Εφόσον πρόκειται να μεταβιβαστεί τέτοιο ακίνητο, πρέπει να υπολογιστεί η αξία του ακινήτου με βάση την πραγματική εμπορική του πλέον αξία και όχι την αντικειμενική. Αυτή η πραγματική αξία είναι που θα αναγραφεί και στο συμβόλαιο μεταβίβασης. Για τις περιπτώσεις που γίνει αυτοπαράδοση ακινήτου (ατομικές επιχειρήσεις) ή γίνει διανομή της εταιρικής περιουσίας (ως προϊόν εκκαθάρισης), προκειμένου να αποφευχθούν αμφισβητήσεις ή διενέξεις με τις Αρχές, προτείνουμε να ανατεθεί σε ανεξάρτητο πιστοποιημένο εκτιμητή ο υπολογισμός της αξίας του ακινήτου.