Τα πρόσωπα που διοικούν ένα νομικό πρόσωπο ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα, δηλ. παράλληλα με το νομικό πρόσωπο με την προσωπική τους περιουσία, για τις φορολογικές οφειλές του νομικού προσώπου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ο πρόσφατος νόμος 4646/2019 επέφερε ευνοϊκές τροποποιήσεις στις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (άρθρο 50).

Συγκεκριμένα, η μέχρι τώρα ισχύουσα νομοθεσία επέβαλε ένα είδος αντικειμενικής ευθύνης, που δεν αφορούσε μόνο στα πρόσωπα που άσκησαν πραγματική διοίκηση, κατά τη διάρκεια της οποίας δημιουργήθηκαν και έμειναν ανεξόφλητες οι παραπάνω υποχρεώσεις, αλλά επεκτείνονται και στα πρόσωπα που διαδέχθηκαν τους ανωτέρω στη διοίκηση του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας. Τα τελευταία, ενώ δεν είχαν οποιαδήποτε συμμετοχή στην δημιουργία της φορολογικής υποχρέωσης και στην μη εκπλήρωσή της, ευθύνονταν αλληλεγγύως με τα πρόσωπα που προκάλεσαν την οφειλή. Με τις νέες διατάξεις, η αλληλέγγυα ευθύνη περιορίζεται στα πρόσωπα που πράγματι άσκησαν διοίκηση και ως εκ τούτου είχαν την δυνατότητα να ενεργούν στο όνομα και για λογαριασμό του νομικού προσώπου (Αιτιολογική Έκθεση).

Αναλυτικότερα, τα πρόσωπα, που είναι πρόεδροι, διευθυντές, γενικοί διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι, εντεταλμένοι στη διοίκηση και εκκαθαριστές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, καθώς και τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγμασι τη διαχείριση ή διοίκηση νομικού προσώπου, ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή των φόρων (εισοδήματος ΦΠΑ, παρακρατούμενων, ΕΝΦΙΑ, κλπ.), τόκων και προστίμων, που οφείλονται από αυτά τα νομικά πρόσωπα, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους. Για πρώτη φορά εισάγεται η αλληλέγγυα ευθύνη για τα πρόσωπα που ασκούν εν τοις πράγμασι τη διοίκηση του νομικού προσώπου
Για την γένεση της αλληλέγγυας ευθύνης θα πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι κατωτέρω προϋποθέσεις:
(α) Τα ανωτέρω πρόσωπα να είχαν μια από τις ανωτέρω ιδιότητες είτε κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου, είτε κατά τον χρόνο λύσης, διάλυσης ή συγχώνευσής του, είτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισής του,
(β) οι οφειλές να κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους.
(γ) οι εν λόγω οφειλές να μην καταβλήθηκαν ή να μην αποδόθηκαν στο Δημόσιο από υπαιτιότητα των ανωτέρω προσώπων. Συνεπώς τα πρόσωπα αυτά έχουν το δικαίωμα, αλλά και το βάρος απόδειξης, για την μη ύπαρξη της υπαιτιότητάς τους.

Ωστόσο, αναφορικά με την προϋπόθεση, ότι οι οφειλές κατέστησαν ληξιπρόθεσμες κατά τη διάρκεια της θητείας τους, ισχύουν οι εξής επιφυλάξεις:
Αν οι οφειλές διαπιστώνονται μετά από έλεγχο, ως αλληλεγγύως υπεύθυνα πρόσωπα νοούνται μόνο τα πρόσωπα στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις (α) και (γ) κατά το φορολογικό έτος ή την περίοδο στην οποία ανάγονται οι οφειλές αυτές.
Εάν οι φορολογικές οφειλές έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει και τα πρόσωπα, στα οποία συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις κατά τον χρόνο που κάθε δόση της ρύθμισης κατέστη ληξιπρόθεσμη ή η ρύθμιση απωλέσθηκε.
Για τα ποσά των τόκων, των προσαυξήσεων, των προστίμων και των λοιπών χρηματικών κυρώσεων, η αλληλέγγυα ευθύνη βαραίνει τα πρόσωπα που είναι αλληλεγγύως υπεύθυνα για την κύρια οφειλή επί της οποίας υπολογίζονται και επιβάλλονται τα ποσά αυτά.

Στα νομικά πρόσωπα που συγχωνεύονται, ευθύνεται αλληλεγγύως με τα ανωτέρω πρόσωπα για την πληρωμή των οφειλομένων φόρων, τόκων, προστίμων, προσαυξήσεων και οποιωνδήποτε χρηματικών κυρώσεων του διαλυόμενου νομικού προσώπου και εκείνο που το απορρόφησε ή το νέο νομικό πρόσωπο που συστήθηκε, ανεξάρτητα από τον χρόνο βεβαίωσής τους.

Πρόσωπα ευθυνόμενα για την καταβολή φόρου εκ μέρους του νομικού προσώπου σύμφωνα με τα ανωτέρω δύνανται να ασκήσουν έναντι της Φορολογικής Διοίκησης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεσή του το νομικό πρόσωπο.

Οι νέες (ευνοϊκότερες) διατάξεις καταλαμβάνουν και εκκρεμείς υποθέσεις, για τις οποίες μέλη της διοίκησης, τα οποία βαρύνονται ως αλληλεγγύως υπεύθυνα, χωρίς να πληρούν τις προϋποθέσεις των νέων διατάξεων, δύνανται να απαλλαγούν με την υποβολή ειδικής αίτησης στην αρμόδια αρχή εντός τριών μηνών από την 12/12/2019. H αίτηση μπορεί να υποβληθεί και για εκκρεμείς υποθέσεις οφειλών κατά την έννοια του άρθρου 72 παρ.50 του Ν.4172/2013.

Ευθύνη μετόχων

Αξίζει να σημειωθεί ότι πλέον καταργούνται οι διατάξεις για την (υπό προϋποθέσεις και όρια) ευθύνη των μετόχων αναφορικά με φορολογικές υποχρεώσεις της εταιρείας, η οποία υφίστατο στην περίπτωση που κατά το χρόνο διάλυσης της δεν είχαν εξοφληθεί όλες οι φορολογικές υποχρεώσεις του.