Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Ν. 4601/2019 (ΦΕΚ Α44/02.03.2019) ρυθμίζονται σε νέα βάση και κατά τρόπο ενιαίο όλοι οι εταιρικοί μετασχηματισμοί (Μετατροπές – Συγχωνεύσεις – Διασπάσεις – Αποσχίσεις κλάδων). Δεν περιλαμβάνονται στο νόμο 4601/2019 οι μετασχηματισμοί ατομικών επιχειρήσεων, που, όμως, προβλέπονται σε νόμους παροχής φορολογικών κινήτρων και αναπτυξιακούς (όπως Ν.Δ. 1297/72, Ν. 2166/93 κ.ά.), που εξακολουθούν να ισχύουν. Από της ισχύος του Ν. 4601/2019 (9.3.2019) καταργούνται οι διατάξεις των άρθρων 66 – 89 του Κ.Ν. 2190/20, που είχαν διατηρηθεί σε ισχύ με το Ν. 4548/2018.

Το άρθρο 2 του Ν. 4601/2019 ορίζει ποιων εταιρειών οι μετασχηματισμοί ρυθμίζονται από το νόμο αυτό και έχει ως εξής:
«Αρθρο 2
Υποκείμενα εταιρικών μετασχηματισμών
1. Σε διαδικασία εταιρικού μετασχηματισμού, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, μπορεί να υποβληθούν ή να μετάσχουν οι ακόλουθες εταιρικές μορφές:
α. Ανώνυμες Εταιρείες.
β. Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης.
γ. Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρείες.
δ. Ομόρρυθμες Εταιρείες.
ε. Ετερόρρυθμες Εταιρείες.
στ. Ετερόρρυθμες Εταιρείες κατά μετοχές.
ζ. Κοινοπραξίες που προβλέπονται στην παρ. 3 του άρθρου 293 του ν. 4072/2012 (Α86).
η. Ευρωπαϊκές Εταιρείες (SE) που προβλέπονται στον Κανονισμό (ΕΚ) 2157/2001 του Συμβουλίου της 8ης Οκτωβρίου 2001 (ΕΕ L 294).
θ. Αστικοί Συνεταιρισμοί.
ι. Ευρωπαϊκές Συνεταιριστικές Εταιρείες (ΕΣΕτ) που προβλέπονται στον Κανονισμό (ΕΚ) 1435/2003 της 22ής Ιουλίου 2003 (ΕΕ L 207).
2. Οι εταιρείες της παραγράφου 1 μπορεί να μετάσχουν σε εταιρικό μετασχηματισμό με οποιαδήποτε από τις ιδιότητες που προσιδιάζουν σε αυτόν, δηλαδή ως απορροφώμενες, απορροφώσες, συγχωνευόμενες, διασπώμενες, εισφέρουσες, επωφελούμενες, συνιστώμενες (νέες) ή μετατρεπόμενες, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στις διατάξεις του παρόντος νόμου. Όπου στον παρόντα γίνεται αναφορά σε εταιρικές συμμετοχές, νοούνται, κατά περίπτωση, εταιρικές συμμετοχές, εταιρικά μερίδια ή μετοχές ή συνεταιριστικές μερίδες της εταιρείας που μετέχει στον μετασχηματισμό.
3. Οι εταιρικοί μετασχηματισμοί της παραγράφου 1 του άρθρου 1 μπορεί να πραγματοποιηθούν με τη συμμετοχή εταιρειών της παραγράφου 1 της ίδιας ή και διαφορετικής μορφής, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στις διατάξεις του παρόντος».

Μετασχηματισμοί εταιρειών που έχουν λυθεί.
Κατά το άρθρο 3 του Ν. 4601/2019, στους μετασχηματισμούς που γίνονται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού μπορούν να μετάσχουν και εταιρείες, που έχουν λυθεί λόγω παρόδου του χρόνου διάρκειας ή με απόφαση της γενικής συνέλευσης ή που έχουν κηρυχθεί σε πτώχευση, υπό προϋποθέσεις. Η ρύθμιση αυτή είναι νεοπαγής• τέτοια δυνατότητα δεν υπήρχε με το προϊσχύσαν δίκαιο.
Το άρθρο 3 έχει ως εξής:
«Αρθρο 3
Μετασχηματισμοί εταιρειών που έχουν λυθεί
1. Σε εταιρικό μετασχηματισμό, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος μπορεί να μετάσχουν και εταιρείες που έχουν λυθεί λόγω παρόδου του χρόνου διάρκειας ή με απόφαση της συνέλευσης ή των εταίρων τους, καθώς επίσης και εταιρείες που κηρύχθηκαν σε πτώχευση, εφόσον μετά την κήρυξη της πτώχευσης επικυρώθηκε τελεσίδικα το σχέδιο αναδιοργάνωσης ή εξοφλήθηκαν όλοι οι πτωχευτικοί πιστωτές, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 164 του Πτωχευτικού Κώδικα (ν. 3588/2007, Α153). Η διάταξη του προηγούμενου εδαφίου δεν εφαρμόζεται, εφόσον έχει αρχίσει η διανομή του προϊόντος της εκκαθάρισης.
2. Στην περίπτωση της παραγράφου 1, εφόσον η απορροφώσα ή μία από τις επωφελούμενες ή τις νέες εταιρίες ή η μετατρεπόμενη εταιρεία υπό τη νέα εταιρική της μορφή εμπίπτει στις περιπτώσεις α, β, γ, η, θ και ι της παραγράφου 1 του άρθρου 2, ο μετασχηματισμός αποφασίζεται υπό την προϋπόθεση ότι τα ίδια κεφάλαια της εταιρείας αυτής δεν είναι κατώτερα του ελάχιστου κεφαλαίου που προβλέπεται για την οικεία εταιρική μορφή.
3. Στις περιπτώσεις των παραγράφων 1 και 2, η ολοκλήρωση του μετασχηματισμού επάγεται αυτοδίκαια την αναβίωση της απορροφώσας ή επωφελούμενης ή μετατρεπόμενης εταιρείας».

Παράλληλη ισχύς νόμων παροχής φορολογικών κινήτρων.
Οι νόμοι 1297/72, 2166/93, 4172/2013 (άρθρο 54) και διατάξεις άλλων νόμων αναπτυξιακού χαρακτήρα ή παροχής φορολογικών κινήτρων εξακολουθούν να ισχύουν. Τούτο ορίζεται στο άρθρο 4 του Ν. 4601/2019, που έχει ως εξής:
«Αρθρο 4
Σχέση με φορολογικές διατάξεις
1. Οι διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 (Α217), των νόμων 2166/1993 (Α137), 4172/2013 (Α167) και άλλων νόμων, ιδίως φορολογικού ή αναπτυξιακού περιεχομένου, οι οποίες αναφέρονται σε μετασχηματισμούς που αποτελούν αντικείμενο του παρόντος, διατηρούνται σε ισχύ ως προς τις φορολογικές τους ρυθμίσεις και τα παρεχόμενα πλεονεκτήματα ή κίνητρα. Κατά τα λοιπά, οι αναφερόμενοι στα νομοθετήματα αυτά μετασχηματισμοί διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος, ιδίως όσον αφορά το επιτρεπτό, τις προϋποθέσεις, τη διαδικασία πραγματοποίησης και τα αποτελέσματά τους.
2. Εφόσον στις διατάξεις των νόμων που αναφέρονται στην παράγραφο 1 προβλέπονται μορφές ή υποκείμενα μετασχηματισμών που δεν αναφέρονται στα άρθρα 1 και 2 ή δεν καταλαμβάνονται από αυτά, οι μετασχηματισμοί αυτοί διέπονται, όσον αφορά ιδίως το επιτρεπτό, τις προϋποθέσεις, τη διαδικασία και τα αποτελέσματά τους, από τις διατάξεις της οικείας εταιρικής νομοθεσίας. Ειδικά οι περιπτώσεις εισφοράς ή απόσχισης κλάδου ή κλάδων από λειτουργούσα επιχείρηση ή εταιρεία, σε άλλη εταιρεία, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 και του ν. 2166/1993, καθώς και της μετατροπής υποκαταστήματος σε νεοσυσταθείσα εταιρεία που αποτελεί θυγατρική της εισφέρουσας εταιρείας κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 52 του ν. 4172/2013, συνιστούν αποσχίσεις κλάδου κατά το άρθρο 57 και διέπονται από τις διατάξεις του παρόντος, ιδίως, όσον αφορά το επιτρεπτό, τις προϋποθέσεις, τις διαδικασίες και τα αποτελέσματά τους».

Ι. ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ
Ο Νόμος 4601/2019 στο μέρος Β αυτού (άρθρα 6 – 53) ρυθμίζει τη διαδικασία της συγχώνευσης εταιρειών και οι διατάξεις αυτές έχουν ευρύτερη εφαρμογή από το προϊσχύσαν δίκαιο (άρθρα 66 – 89 Κ.Ν. 2190/20) όπως άλλωστε, ολόκληρος ο Ν. 4601/19. Κατά τη συγχώνευση ακολουθείται η εξής διαδικασία:
1) Σχέδιο Σύμβασης Συγχώνευσης συντάσσουν τα διοικητικά συμβούλια ή οι διαχειριστές των εταιρειών που μετέχουν στη συγχώνευση (σύμφωνα με όσα ορίζουν οι διατάξεις του άρθρου 7 του Ν. 4601/2019).
2) Δημοσίευση του σχεδίου σύμβασης συγχώνευσης στο διαδικτυακό τόπο του Γ.Ε.ΜΗ., όπου υποβάλλεται προς καταχώρηση ένα μήνα τουλάχιστον πριν από τη γ. συνέλευση των μετόχων ή των εταίρων (κάθε εταιρείας που μετέχει στη συγχώνευση), στην οποία θα εγκριθεί αυτό (βλ. άρθρο 8 Ν. 4601/19).
3) Εκθεση Δ. Συμβουλίου ή Διαχειριστών κάθε μιας από τις συγχωνευόμενες εταιρείες συντάσσεται, η οποία υποβάλλεται στο Γ.Ε.ΜΗ. προς καταχώρηση και δημοσίευση στο διαδικτυακό τόπο αυτού. Στην έκθεση επεξηγούνται και δικαιολογούνται από νομική και οικονομική άποψη το σχέδιο σύμβασης συγχώνευσης και ειδικότερα η σχέση ανταλλαγής των εταιρικών συμμετοχών (βλ. άρθρο 9 Ν. 4601/2019).
4) Εκθεση εμπειρογνωμόνων. Για κάθε μία από τις εταιρείες που μετέχουν στη συγχώνευση, ένας ή περισσότεροι ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες εξετάζουν το σχέδιο σύμβασης συγχώνευσης και συντάσσουν γραπτή έκθεση, που απευθύνεται στη συνέλευση ή στους εταίρους της και υποβάλλεται στο Γ.Ε.ΜΗ. προς καταχώρηση και ανάρτηση στο διαδικτυακό τόπο αυτού (βλ. λεπτομέρειες στο άρθρο 10 του Ν. 4601/2019).
Αξιοπρόσεκτη η διάταξη της παραγράφου 7 του άρθρου 10, σύμφωνα με την οποία δεν απαιτείται εξέταση του σχεδίου σύμβασης συγχώνευσης ούτε έκθεση εμπειρογνωμόνων, εφόσον όλοι οι μέτοχοι ή οι εταίροι κάθε μιας εταιρείας, που μετέχει στη συγχώνευση, συμφωνούν εγγράφως επ αυτού.
5) Εγκριση από τη συνέλευση ή τους εταίρους (κάθε μιας εταιρείας) απαιτείται για τη συγχώνευση, η απόφαση της οποίας λαμβάνεται όπως ορίζεται στο νόμο ή το καταστατικό της (άρθρο 14 Ν. 4601/2019).
6) Δημοσιότητα της συγχώνευσης στο διαδικτυακό τόπο του Γ.Ε.ΜΗ. (όπως ορίζει το άρθρο 15 του Ν. 4601/2019).
7) Αποτελέσματα της συγχώνευσης. Από την ημερομηνία καταχώρησης της συμφωνίας συγχώνευσης στο Γ.Ε.ΜΗ., επέρχονται αυτοδίκαια και ταυτόχρονα τα εξής αποτελέσματα:
α) Η απορροφούσα εταιρεία υποκαθίσταται ως καθολική διάδοχος σε όλα τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις και γενικά στο σύνολο των έννομων σχέσεων της ή των απορροφούμενων εταιρειών.
β) Οι μέτοχοι ή οι εταίροι της ή των απορροφούμενων εταιρειών γίνονται μέτοχοι ή εταίροι της απορροφούσας εταιρείας.
γ) Η απορροφούμενη ή οι απορροφούμενες εταιρείες παύουν να υπάρχουν και διαγράφονται από το Γ.Ε.ΜΗ..
δ) Οι εκκρεμείς δίκες συνεχίζονται από την απορροφούσα εταιρεία (βλ. άρθρο 18 Ν. 4601/2019).
Στα άρθρα 19 – 53 του Ν. 4601/2019 ρυθμίζονται όλα τα άλλα θέματα των συγχωνεύσεων εταιρείας με λεπτομέρειες.

ΙΙ. ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ – ΑΠΟΣΧΙΣΗ ΚΛΑΔΟΥ
Το τρίτο μέρος του Ν. 4601/2019 (άρθρα 54 – 103) ρυθμίζει τη Διάσπαση εταιρειών, η οποία διακρίνεται σε : α) Κοινή διάσπαση, β) Μερική διάσπαση, γ) Απόσχιση κλάδου.
Η κοινή διάσπαση πραγματοποιείται είτε με απορρόφηση του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων της διασπώμενης εταιρείας από άλλες υπάρχουσες ή ταυτόχρονα συνιστώμενες εταιρείες (επωφελούμενες).
Η μερική διάσπαση πραγματοποιείται είτε με απορρόφηση, είτε με σύσταση μιας ή περισσότερων νέων εταιρειών, είτε με απορρόφηση και με σύσταση μίας ή περισσότερων νέων εταιρειών.
Η απόσχιση κλάδου πραγματοποιείται είτε με απορρόφηση, είτε με σύσταση μιας ή περισσότερων νέων εταιρειών, είτε με απορρόφηση και με σύσταση μίας ή περισσότερων νέων εταιρειών (βλ. άρθρο 57 Ν. 4601/2019). Κλάδος δραστηριότητας είναι το σύνολο των στοιχείων τόσο του ενεργητικού όσο και του παθητικού, τα οποία συνιστούν, από οργανωτική άποψη, αυτόνομη εκμετάλλευση, δηλαδή, σύνολο ικανό να λειτουργήσει αυτοδύναμα (άρθρο 54 § 3 Ν. 4601/2019).
Εδώ να σημειωθεί ότι οι διατάξεις περί διασπάσεως του Ν. 4601/2019 εφαρμόζονται σε όλα τα είδη εταιρειών, ενώ κατά το προϊσχύσαν δίκαιο η διάσπαση προβλεπόταν μόνο για τις ανώνυμες εταιρείες. (Κ.Ν. 2190/20, άρθρα 81 - 89).
Στα άρθρα 52 – 103 του Ν. 4601/2019 ρυθμίζονται με λεπτομέρειες όλες οι περιπτώσεις διάσπασης.
Βασικά, η διαδικασία είναι η ίδια με εκείνη που ακολουθείται στη συγχώνευση (άρθρα 6-53 Ν. 4601/2019), προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης.

ΙΙΙ. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ
Το τέταρτο μέρος του Ν. 4601/2019 (άρθρα 104 – 139) είναι αφιερωμένο στις μετατροπές εταιρειών. Το άρθρο 104 δίνει τον εξής ορισμό: «Μετατροπή είναι η πράξη με την οποία μία εταιρεία, χωρίς να λυθεί και να τεθεί υπό εκκαθάριση, μεταβάλλει τη νομική μορφή της, διατηρώντας τη νομική της προσωπικότητα».
Τα υπόλοιπα άρθρα του Μέρους Δ περιγράφουν λεπτομερώς τη διαδικασία της μετατροπής, αναλυτικά για όλα τα είδη των εταιρειών.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
1) Με το παρόν άρθρο επιχειρείται μια πρώτη ενημέρωση για τις δυνατότητες που παρέχουν οι διατάξεις του Ν. 4601/2019 σε όλες τις περιπτώσεις εταιρικών μετασχηματισμών. Η καθυστέρηση στην έκδοση ερμηνευτικών εγκυκλίων από τις αρμόδιες υπηρεσίες των Υπουργείων Ανάπτυξης (Γ.Γ.Εμπορίου) και Οικονομικών δεν επιτρέπει την λεπτομερέστερη προσέγγιση, ιδίως σε διαδικαστικά θέματα, η οποία θα γίνει μετά την έκδοση των αναμενομένων εγκυκλίων, αλλά και κάποιων σοβαρών αλλαγών στην αναπτυξιακή νομοθεσία (Ν.Δ. 1297/72, Ν, 2166/93, άρθρο 54 Ν. 4172/203 κ.ά.)
2) Ολόκληρο το κείμενο του Ν. 4601/2019 είναι αναρτημένο στο site του περιοδικού ΛΟΓΙΣΤΗΣ (www.logistis.gr).
3) Υπ όψη, επίσης, το νέο νομοσχέδιο που έχει κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση και αφορά τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του Γ.Ε.ΜΗ. Με το νόμο αυτό παύει ο έλεγχος των Υπηρεσιών Α.Ε. της Περιφέρειας (που περιέρχεται στο Γ.Ε.ΜΗ.) και έτσι απλοποιείται και συντομεύεται ο απαιτούμενος χρόνος για τη δημοσίευση των τροποποιήσεων των καταστατικών κ.λπ. θεμάτων των ανωνύμων εταιρειών.