Τo θέμα του χρόνου της παραγραφής των υποθέσεων τελών χαρτοσήμου έχει απασχολήσει τις επιχειρήσεις και τις φορολογικές αρχές επί σειρά ετών. Για τις χρήσεις έως την 31.12.2013 δεν υπήρχε ειδική διάταξη, η οποία να καθορίζει την προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος της φορολογικής διοίκησης να επιβάλει τέλος χαρτοσήμου. Ωστόσο, είχε κριθεί από την νομολογία ότι ελλείψει ειδικής διάταξης, ισχύει η γενική εικοσαετής προθεσμία παραγραφής του Αστικού Κώδικα (249 Α.Κ.).
Με βάση την νομολογία αυτή, οι ελεγκτικές φορολογικές αρχές βεβαίωναν τέλη χαρτοσήμου σε επιχειρήσεις σε χρήσεις έως και 20 έτη παλαιές, οι οποίες από πλευράς φορολογίας εισοδήματος (και ΦΠΑ) είχαν ήδη παραγραφεί.
Ωστόσο, με την πρόσφατη απόφαση απόφαση 433/2020(1) του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε οριστικά, ότι η αξίωση του Δημοσίου για την επιβολή τελών χαρτοσήμου (και της συνακόλουθης εισφοράς υπέρ ΟΓΑ) υπόκειται κατ’ αρχήν σε πενταετή προθεσμία παραγραφής από το τέλος του έτους εντός του οποίου γεννάται η υποχρέωση καταβολής τέλους χαρτοσήμου, με αναλογική εφαρμογή (για τις ένδικες χρήσεις) της διάταξης της παρ. 1 του άρθρου 84 του προγενέστερου Κ.Φ.Ε., (Ν. 2238/1994). Κατ’ εξαίρεση, ισχύει η δεκαετής προθεσμία παραγραφής, εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παρ. 4 του άρθρου 84, π.χ. στην περίπτωση από συμπληρωματικά στοιχεία, εξακριβώνεται ότι το εισόδημα του φορολογουμένου υπερβαίνει το δηλωθέν.
Ισχύουν, δηλαδή, και στην περίπτωση των τελών χαρτοσήμου ο κανόνας της πενταετούς παραγραφής και οι σχετικές εξαιρέσεις των διατάξεων της Φορολογίας Εισοδήματος, ως ίσχυαν για τις χρήσεις έως την 31/12/2013. Αντίθετα, δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής η εικοσαετής παραγραφή του Αστικού Κώδικα, καθόσον ρυθμίζει αστικές σχέσεις και δικαιώματα και δεν διέπει τις φορολογικές διαφορές.
Όπως αναφέρεται στην ΣτΕ 433/2020 « Τούτο, δε, διότι η φορολογική αρχή (οφείλει να) διαπιστώνει την οικεία οφειλή και επιβάλλει τα τέλη χαρτοσήμου και την κατ’ άρθρο 11 παρ. 1 περ. Γ του ν. 4169/1961 εισφορά επί τη βάσει δεδομένων που προκύπτουν από στοιχεία που τηρεί ο φορολογούμενος στο πλαίσιο υποχρεώσεων που του επιβάλλονται από τη νομοθεσία περί φορολογικών στοιχείων με σκοπό την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων του ίδιου και των συναλλασσόμενων με αυτόν και ιδίως την εκπλήρωση της υποχρέωσης σε φορολόγηση του εισοδήματός του, ο περί της οποίας φορολογικός έλεγχος πρέπει, κατά την έννοια των προαναφερόμενων διατάξεων του Κ.Φ.Ε.(βλ. ΣτΕ 2934/2017 7μ.), να διενεργείται, κατ’ αρχήν, εντός πενταετίας και, κατ’ εξαίρεση, εντός δεκαετίας από το τέλος του έτους, εντός του οποίου έληξε η προθεσμία για την επίδοση της οικείας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.»
Εν όψει αυτής της θετικής απόφασης, οι φορολογικές αρχές δεν δικαιούνται κατ’ αρχήν να βεβαιώνουν τέλη χαρτοσήμου σε χρήσεις προ της 31/12/2013, ενώ οι φορολογούμενοι μπορούν ενδεχομένως να επικαλεστούν την παραγραφή σε σχετικές υποθέσεις τους που εκκρεμούν ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων ή της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι για τις χρήσεις από 1/1/2014 και εφεξής, για τις οποίες ισχύει ο νέος Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας Ν. 4174/2013, εφαρμόζεται πλέον και στα τέλη χαρτοσήμου ο κανόνας της πενταετούς παραγραφής, με τις προβλεπόμενες εξαιρέσεις που απαριθμούνται στο άρθρο 36. Αυτό αναγνωρίστηκε και στην προαναφερθείσα ΣτΕ, η οποία αναφέρει ότι και « με τις μεταγενέστερες διατάξεις ΚΦΔ, στο πεδίο εφαρμογής του οποίου εμπίπτουν και τα τέλη χαρτοσήμου ο νομοθέτης θέσπισε ως κανόνα την κριθείσα από τον ίδιο ως επαρκή για την άσκηση της ελεγκτικής αρμοδιότητας της Διοίκησης, περαιτέρω δε και εύλογη πενταετή προθεσμία παραγραφής από τη λήξη του έτους εντός του οποίου λήγει η προθεσμία υποβολής της οικείας δήλωσης».
Τέλος, υπενθυμίζουμε ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάσισε πρόσφατα σε πιλοτική δίκη (ΣτΕ320/2020), ότι δεν είναι νόμιμος ο επανέλεγχος από τη Φορολογική Διοίκηση χρήσεων, για τις οποίες είχε εκδοθεί φορολογικό πιστοποιητικό από νόμιμους ελεγκτές χωρίς επιφύλαξη και οι οποίες είχαν περαιωθεί βάσει της ΠΟΛ 1159/2011. Ουσιαστικά, η απόφαση αφορά τις χρήσεις έως και το 2013 και καταλαμβάνει και τις υποθέσεις που εκκρεμούν ενώπιον της δικαιοσύνης.

____________________
(1) Ομοια η υπ΄αριθ. 432/2020 που δημοσιεύεται στο παρόν τεύχος