Υποβολή δήλωσης φ.μ.α. σε μεταγραφή δικαστικής απόφασης κήρυξης ακυρότητας της πώλησης ακινήτου λόγω ύπαρξης συντηρητικής κατάσχεσης.

Υπ. Οικ. Δ13Β 1031114/21.02.2013

ΣΧΕΤ: 1) Το από 29-10-2010 έγγραφό σας.
2) Το από 10-10-2012 έγγραφό σας.

Σε απάντηση των ανωτέρω σχετικών αναφορικά με το παραπάνω θέμα, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

1. Με την παρ. 3 του άρθρου 2 του α.ν. 1521/1950 ορίζεται ότι φόρος μεταβίβασης επιβάλλεται και σε μεταγραφή ή σημείωση στο βιβλίο μεταγραφών δικαστικής απόφασης. Στην περίπτωση αυτή για τον καθορισμό της φορολογητέας αξίας λαμβάνεται υπόψη η ημέρα της μεταγραφής (άρθρο 3 παρ. 1 περ. γ΄ α.ν. 1521/1950).

Επίσης, με βάση τη διάταξη του εδαφίου β΄ της παρ. 6 του άρθρου 7 του ιδίου νόμου, στις περιπτώσεις μεταγραφής δικαστικής απόφασης της παρ. 3 του άρθρου 2, η δήλωση φόρου μεταβίβασης ακινήτων υποβάλλεται από το πρόσωπο υπέρ του οποίου θα γίνει η μεταγραφή.

Οι ανωτέρω διατάξεις εφαρμόζονται και για την καταχώρηση δικαστικών αποφάσεων στα Κτηματολογικά Βιβλία (άρθρα 12 παρ. 1 και 23 παρ. 1 ν. 2664/1998 και ΥΠΟΙΚ 1064457/13.06.2008/Πολ. 1092).

Περαιτέρω, με τη διάταξη της παρ. 4 του άρθρου 16 του α.ν. 1521/1950 ορίζεται ότι, αν εντός τεσσάρων από την κατάρτιση του οριστικού συμβολαίου μεταβίβασης αυτό ακυρωθεί εξαιτίας ελαττώματος που αφορά στις νομικές σχέσεις του πωλητή προς το ακίνητο ή εξαιτίας άλλων εξαιρετικών λόγων, δεν επιβάλλεται φόρος μεταβίβασης για την ακύρωση, ο δε φόρος της αρχικής μεταβίβασης περιορίζεται στο μισό του φόρου που αναλογεί στην αξία του ακινήτου.

2. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 707 Κ.Πολ.Δ. ορίζεται ότι το δικαστήριο δικαιούται να διατάξει ως ασφαλιστικό μέτρο τη συντηρητική κατάσχεση κινητών, ακινήτων, εμπράγματων δικαιωμάτων επάνω σε αυτά, απαιτήσεων και γενικά όλων των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, είτε βρίσκονται στα χέρια του είτε στα χέρια τρίτου.

Επίσης, με τη διάταξη του άρθρου 715 Κ.Πολ.Δ. προβλέπεται ότι απαγορεύεται και είναι άκυρη υπέρ εκείνου που επέβαλε την κατάσχεση η διάθεση των πραγμάτων που κατασχέθηκαν από εκείνον σε βάρος του οποίου έγινε η κατάσχεση.

Περαιτέρω, με τη διάταξη του άρθρου 1202 ΑΚ ορίζεται ότι, αν κηρύχθηκε άκυρη με τελεσίδικη δικαστική απόφαση δικαιοπραξία που έχει μεταγραφεί, αυτό σημειώνεται, με επιμέλεια του διαδίκου που πέτυχε την αναγνώριση της ακυρότητας, στο περιθώριο της δικαιοπραξίας που μεταγράφηκε. Ο διάδικος αυτός ενέχεται έναντι εκείνου που ζημιώθηκε για κάθε ζημία από την παράλειψη.

3. Από τα πραγματικά περιστατικά της αίτησής σας προκύπτει ότι με τη με αριθ. …./1976 απόφαση του Μον. Πρωτ. …… κατασχέθηκε συντηρητικά, μετά από αίτηση του Σ.Π. προς ικανοποίηση απαίτησής του από αδικοπραξία, το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας του Κ.Μ.. Δυνάμει της απόφασης αυτής μετεγράφη στα βιβλία κατασχέσεων του Υποθηκοφυλακείου …… συντηρητική κατάσχεση επί ποσοστού 10/12 εξ αδιαιρέτου μιας οικίας του ανωτέρω καθού οφειλέτη Κ.Μ..

Στη συνέχεια ο Σ.Π. άσκησε ενώπιον του Πολ. Πρωτ. ….. την από 28-11-1977 τακτική αγωγή κατά του Κ.Μ. ζητώντας την ικανοποίηση της απαίτησής του. Επί της αγωγής αυτής εκδόθηκε η με αριθ. …/2000 απόφαση του Πολ. Πρωτ. ……, με την οποία έγινε δεκτή η αγωγή και υποχρεώθηκε ο εναγόμενος Κ.Μ. να καταβάλει στις νόμιμες κληρονόμους του αρχικού ενάγοντα, Π.Ρ. και Χ.Π. (οι οποίες είχαν υπεισέλθει στη θέση του μετά το θάνατό του και συνέχισαν τη δίκη), ένα ορισμένο χρηματικό ποσό προς ικανοποίηση της απαίτησής τους. Η απόφαση αυτή επικυρώθηκε εν συνεχεία με τη με αριθ. …/2001 τελεσίδικη απόφαση του Εφετείου ……..

Ωστόσο, με το με αριθ. …../1998 συμβόλαιο ο οφειλέτης Κ.Μ. προέβη από κοινού με τους λοιπούς συνιδιοκτήτες στην πώληση του προαναφερθέντος ακινήτου, επί του οποίου είχε επιβληθεί η συντηρητική κατάσχεση.

Στη συνέχεια, οι Π.Ρ. και Χ.Π. άσκησαν αγωγή κατά του αγοραστή του ακινήτου Π.Μ. ζητώντας να κηρυχθεί άκυρη η ανωτέρω διάθεση-πώληση του ακινήτου ως προς το ποσοστό των 8/12 εξ αδιαιρέτου, το οποίο ανήκε στον Σ.Π.. Επί της αγωγής εκδόθηκε η με αριθ. 151/2009 απόφαση του Πολ. Πρωτ. …., ήδη τελεσίδικη, με την οποία γίνεται δεκτή η αγωγή και κηρύσσεται η ακυρότητα της ανωτέρω διάθεσης-πώλησης του ποσοστού των 8/12 εξ αδιαιρέτου του ακινήτου.

Ερωτάται:
α) Ποιος νομιμοποιείται να υποβάλει τη δήλωση φ.μ.α. για την καταχώριση της με αριθ. 151/2009 απόφασης του Πολ. Πρωτ. …. στα Κτηματολογικά Βιβλία με την οποία κηρύσσεται άκυρη η διάθεση-πώληση του ποσοστού των 8/12 εξ αδιαιρέτου του ακινήτου λόγω της ύπαρξης συντηρητικής κατάσχεσης;
β) Για τη μεταγραφή της ανωτέρω απόφασης οφείλεται φ.μ.α.;

4. Ενόψει των ανωτέρω, η άποψη της Υπηρεσίας μας επί της προκειμένης περίπτωσης της αναφοράς σας είναι η ακόλουθη:

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1202 ΑΚ, υπόχρεος να προβεί στη σημείωση της τελεσίδικης απόφασης, με την οποία κηρύσσεται άκυρη η δικαιοπραξία, είναι ο διάδικος που πέτυχε την αναγνώριση της ακυρότητας. Σε περίπτωση δε παράλειψης ή καθυστέρησης της σημείωσης είναι υπεύθυνος σε αποζημίωση έναντι εκείνου που ζημιώθηκε συνεπεία της παράλειψης ή της καθυστέρησης (ΣΧΕΤ. ΕρμΑΚ Γεωργ.-Σταθ. άρ. 1202).

Αυτονόητο είναι ότι ο ανωτέρω εκ του νόμου υπόχρεος να προβεί στη σημείωση της δικαστικής απόφασης, νομιμοποιείται να υποβάλει στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. και τη σχετική δήλωση φ.μ.α. -χωρίς την οποία, άλλωστε, δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η σημείωση- και να καταβάλει και τον αναλογούντα φ.μ.α.. Σε περίπτωση δε που ο κατά τα ανωτέρω υπόχρεος δεν συμπίπτει με τον υπόχρεο στο φόρο, δηλαδή με το πρόσωπο εκείνο που αποκτά με τη μεταγραφή το εμπράγματο δικαίωμα επί ακινήτου, έχει τη δυνατότητα να διεκδικήσει στα πολιτικά δικαστήρια το ποσό που κατέβαλε για το φ.μ.α. από τον αποκτώντα το εμπράγματο δικαίωμα.

Κατά συνέπεια, στην υπό εξέταση υπόθεση, η δήλωση φ.μ.α. για την καταχώρηση της με αριθ. 151/2009 απόφασης του Πολ. Πρωτ. ….. στα Κτηματολογικά Βιβλία θα υποβληθεί από τις ενάγουσες Π.Ρ. και Χ.Π. ως έχουσες έννομο συμφέρον, υπέρ των οποίων αναγνωρίσθηκε με την απόφαση η ακυρότητα της διάθεσης-πώλησης του ποσοστού εξ αδιαιρέτου του ακινήτου.

Περαιτέρω, εφόσον η κήρυξη της ακυρότητας συντελέστηκε μετά την πάροδο των τεσσάρων ετών από την κατάρτιση της ακυρούμενης σύμβασης, οφείλεται φ.μ.α. για την καταχώριση της απόφασης, ο οποίος θα υπολογισθεί επί της αξίας του ακινήτου κατά την ημέρα της καταχώρησης.

Εξάλλου, ερευνητέο είναι αν έχουν εκπληρωθεί οι τυχόν φορολογικές υποχρεώσεις των Π.Ρ. και Χ.Π. συνεπεία του θανάτου του Σ.Π..