Αλληλέγγυα ευθύνη διοικούντων νομικά πρόσωπα. Η απουσία οποιασδήποτε εγκυκλίου και οδηγίας μέχρι σήμερα στις ΔΟΥ καθιστά τη σχετική μεταβατική διάταξη άνευ εφαρμογής και ουσιαστικού περιεχομένου

Είναι γνωστό ότι το κύριο πρόβλημα της φορολογίας στη χώρα μας έχει να κάνει με τη δευτερογενή νομοθεσία (εγκύκλιοι, ερμηνευτικές εγκύκλιοι, αποφάσεις και απόψεις της διοίκησης κ.λπ.)

Πολλές φορές μάλιστα υπάρχει τεράστιος όγκος εγγράφων δύσκολο και να αναγνωστεί -για μελέτη ούτε λόγος- με σοβαρές αποκλίσεις από το κυρίως κείμενο του νόμου, γεγονός που οδηγεί -ή ανοίγει βέβαιο δρόμο- για δικαστική διερεύνηση των εννοιών ενώ η ασάφεια στη διατύπωση, τα κενά, οι αντιφάσεις και η έλλειψη συνοχής δείχνουν να είναι ο κανόνας!

Αυτός ο νομοθετικός και «παρανομοθετικός» πληθωρισμός, συνδυαζόμενος με τη νομολογία, καταφέρνει συχνά να ανατρέπει την αρχική βούληση ρύθμισης του ίδιου του νομοθέτη!

Προσφάτως:

Με το άρθρο 34 του Ν. 4646/2019 τροποποιήθηκε το άρθρο 50 του Ν. 4174/2013 (ΚΦΔ) και επήλθαν ουσιώδεις αλλαγές όσον αφορά την αλληλέγγυα ευθύνη διοικούντων νομικά πρόσωπα, η οποία αλλάζει ριζικά την φιλοσοφία και τον τρόπο ευθύνης σε σχέση με το προϋφιστάμενο καθεστώς.

Δυό βασικές αρχικές επισημάνσεις είναι:
α. ότι για τις οφειλές που προκύπτουν κατόπιν ελέγχου σε ένα νομικό πρόσωπο ευθύνεται καταρχήν αυτός που είχε την ιδιότητα κατά τον χρόνο που αναφέρονται οι οφειλές που προέκυψαν κατόπιν ελέγχου. Αυτό αποκαθιστά τεράστιες αδικίες και αδιέξοδα που παρήγαγε το προϊσχύον καθεστώς και συχνά μεταγενέστεροι διοικούντες χρεώνονταν, χωρίς να φταίνε, τα αμαρτήματα προγενέστερων διοικήσεων επειδή ο έλεγχος «έσκασε» στη δική τους «βάρδια».
β. Δεύτερη γενικότερη παρατήρηση είναι η εισαγωγή της έννοιας της υπαιτιότητας ως σωρευτικής προϋπόθεσης για την ενεργοποίηση αλληλέγγυου ευθύνης υπό οποιαδήποτε ιδιότητα.

Αυτό, αποτελεί μια αόριστη νομική έννοια την οποία ο νόμος δεν έχει εξειδικεύσει καθόλου περιπτωσιολογικά και προβλέπει δυνητικά την έκδοση απόφασης από τον υπουργό Οικονομικών και τον Διοικητή ΑΑΔΕ.

Το ενδιαφέρον είναι, ότι από τις νέες καταρχήν ευνοϊκότερες προβλέψεις του νόμου μπορούν να επωφεληθούν πρόσωπα τα οποία έχουν βρεθεί βεβαρημένα με χρέη ως αλληλέγγυα για οφειλές νομικών προσώπων, για τις οποίες υπό την εφαρμογή των νέων οριζόμενων σωρευτικών προϋποθέσεων δεν θα ευθύνονταν.

Ειδικότερα, στην παράγραφο 29 του άρθρου 66 Ν. 4646/2019 (μεταβατικές διατάξεις) ορίζεται ότι άτομα ευθυνόμενα για χρέη νομικών προσώπων υπό το καθεστώς των προϋφιστάμενων δυσμενέστερων διατάξεων δύνανται εφόσον δεν πληρούνται στο πρόσωπό τους οι σωρευτικές προϋποθέσεις του νέου νόμου, να υποβάλουν αίτημα στη Δ.Ο.Υ. της έδρας του νομικού προσώπου που έχουν γίνει οι ταμειακές βεβαιώσεις χρεών και να ζητήσουν την απαλλαγή τους.

Το πλέον κρίσιμο ζήτημα είναι ότι η σχετική δυνατότητα δεν είναι απρόθεσμη αλλά πρέπει να γίνει εντός τριών μηνών από τη δημοσίευση του νόμου 4646/2019, ήτοι μέχρι 11-3-2020.

Περιπτώσεις ιδίως προσώπων που ως τελευταίοι διαχειριστές του νομικού προσώπου πριν την εκκαθάριση αυτού βρέθηκαν να χρωστούν ποσά οφειλών που προέκυψαν και βεβαιώθηκαν στο νομικό πρόσωπο κατόπιν ελέγχου για έτη που δεν είχαν τη σχετική ιδιότητα, είναι μια πρόδηλη περίπτωση που μπορεί να γίνει δεκτή από την ίδια τη Δ.Ο.Υ.

Στις περιπτώσεις όπου το αίτημα συνδέεται κυρίως με -λόγω απαλλαγής- την έλλειψη υπαιτιότητας στο πρόσωπό τους, ενόψει ότι ο νόμος δεν εξειδικεύει, θα ακολουθήσουν το πιο πιθανό την δικαστική οδό για τελική ερμηνεία...

Σε αυτή την κατεύθυνση πρέπει ο υπουργός Οικονομικών και ο Διοικητής της ΑΑΔΕ να εκδώσουν την προβλεπόμενη απόφαση που θα δώσει κατευθύνσεις στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ. ώστε να μην απορρίπτονται όλα τα αιτήματα που θα έχουν ως λόγο απαλλαγής την υπαιτιότητα ενώ επίσης δεδομένου ότι έχουν περάσει σχεδόν δυο μήνες από την τασσόμενη προθεσμία για υποβολή αιτήματος χωρίς έκδοση υπουργικής απόφασης, το σχετικό διάστημα για λόγους χρηστής διοίκησης και ισότητας πρέπει να παραταθεί για εύλογο χρόνο.

Αλλιώς η απουσία οποιασδήποτε εγκυκλίου και οδηγίας μέχρι σήμερα στις Δ.Ο.Υ. καθιστά την σχετική μεταβατική διάταξη άνευ εφαρμογής και ουσιαστικού περιεχομένου.