Ως γνωστόν οι φορολογικές ζημίες μιας επιχείρησης μπορούν να μεταφερθούν και να συμψηφιστούν με τα κέρδη των επόμενων πέντε φορολογικών ετών. Ωστόσο, βάσει της παρ. 5 του άρθρου 27 ΚΦΕ, αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση που
(α) μεταβληθεί η άμεση ή έμμεση συμμετοχή ή τα δικαιώματα ψήφου σε ένα νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα άνω του ποσοστού 33% εντός ενός φορολογικού έτους και παράλληλα
(β) γίνει, μέσα στο ίδιο ή/και το επόμενο φορολογικό έτος, αλλαγή της δραστηριότητας της επιχείρησης σε ποσοστό άνω του 50% του κύκλου εργασιών της, σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο φορολογικό έτος από τη μεταβολή της συμμετοχής από τη μεταβολή της συμμετοχής ή των δικαιωμάτων ψήφου.

Η ανωτέρω διάταξη της παρ. 5 του άρθρου 27 ΚΦΕ λειτουργεί ως ειδικός αντικαταχρηστικός κανόνας, προκειμένου να αποφευχθεί η καταστρατήγηση της διάταξης του άρθρου 27 παρ. 1 περί μεταφοράς φορολογικών ζημιών. Ως «καταστρατήγηση» της εν λόγω διάταξης, νοείται η «πώληση» των ζημιών, σε άλλο φορέα (επιχείρηση), ώστε να τις εκμεταλλευθεί άλλη επιχείρηση από εκείνη που τις δημιούργησε.. Εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι δύο ανωτέρω προϋποθέσεις, θεωρείται καταρχάς ότι υφίσταται θέμα καταστρατήγησης και συνεπώς δεν μεταφέρονται οι φορολογικές ζημίες. Ωστόσο, η εταιρεία έχει πάντοτε τη δυνατότητα της ανταπόδειξης.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τις οδηγίες της Εγκυκλίου Ε 2167/2019:

Μεταβολή άμεσης/έμμεσης συμμετοχής/δικαιωμάτων ψήφου

Ως μεταβολή της συμμετοχής στο κεφάλαιο νοείται η μεταβολή τόσο των άμεσων μετόχων/εταίρων κλπ. της επιχείρησης, όσο και η μεταβολή της έμμεσης συμμετοχής, δηλ. το ιδιοκτησιακό καθεστώς στο επίπεδο τυχόν μητρικών επιχειρήσεων, ή μητρικών αυτών, ανεξαρτήτως επιπέδου.

Η μεταβολή μπορεί να οφείλεται σε διάφορους λόγους, π.χ. είσοδος νέου μετόχου κατόπιν αύξησης κεφαλαίου, μεταβίβαση μετοχών/μεριδίων/μερίδων από επαχθή ή μη αιτία, ανταλλαγή τίτλων, εξαγορά εταιρείας, μετασχηματισμό κλπ.

Ως προς τη μεταβολή των δικαιωμάτων ψήφου, θα πρέπει να ελέγχεται, στις περιπτώσεις που δεν έχει επέλθει άμεση ή έμμεση μεταβολή της συμμετοχής στο κεφάλαιο, εάν τυχόν έχει αλλάξει ο έλεγχος των δικαιωμάτων ψήφου. Η έννοια του δικαιώματος ψήφου συνδέεται άμεσα με τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων του νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας.

Προκειμένου να προσδιοριστεί το ποσοστό της μεταβολής, συγκρίνεται το ποσοστό με το οποίο συμμετέχει ο κάθε (άμεσος ή έμμεσος) μέτοχος/εταίρος στο κεφάλαιο του νομικού προσώπου στην αρχή ενός φορολογικού έτους, με το αντίστοιχο ποσοστό του στο τέλος του ίδιου φορολογικού έτους. Επισημαίνεται ότι εξετάζεται η απόλυτη μεταβολή του ποσοστού συμμετοχής κάθε μετόχου και όχι η ποσοστιαία μεταβολή αυτού και στη συνέχεια αθροίζονται οι θετικές μεταβολές όλων των μετόχων προκειμένου να εξευρεθεί εάν ξεπερνούν στο σύνολό τους το 33%.

Η περίπτωση μεταβίβασης τίτλων λόγω κληρονομικής διαδοχής ή η αναγκαστική μεταβίβαση, π.χ. λόγω πλειστηριασμού, δεν εμπίπτει στις υπόψη διατάξεις, καθόσον πρόκειται για γεγονός που δεν ανάγεται, στη σφαίρα επιρροής του μεταβιβάζοντος και αποκτώντος προσώπου.

Αλλαγή δραστηριότητας
Στο έτος κατά το οποίο επέρχεται μεταβολή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, ή στο επόμενο από αυτό έτος, εξετάζεται αν επέρχεται αλλαγή της κύριας δραστηριότητας, ήτοι της δραστηριότητάς που συνεισφέρει ποσοστό άνω του 50% του κύκλου εργασιών της υπόψη εταιρείας σε σχέση με το προηγούμενο.

Ως αλλαγή δραστηριότητας νοείται η διενέργεια νέας δραστηριότητας, οι τυχόν αυξομειώσεις της συνεισφοράς των υφιστάμενων δραστηριοτήτων στον κύκλο εργασιών, η επαναδραστηριοποίηση εταιρείας που, είτε ήταν σε κατάσταση αδράνειας , είτε δεν είχε ενεργή δραστηριότητα (ήτοι έχει μηδενικά ακαθάριστα έσοδα χωρίς να είναι σε κατάσταση αδράνειας).

Επίσης από τις υπόψη διατάξεις καταλαμβάνεται και η περίπτωση κατά την οποία σε ζημιογόνα εταιρεία, η οποία είτε είναι σε κατάσταση αδράνειας είτε δεν έχει ενεργή δραστηριότητα (ήτοι έχει μηδενικά ακαθάριστα έσοδα) πληρείται το κριτήριο μεταβολής του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, ενώ εξακολουθεί να είναι στην ίδια κατάσταση αδράνειας ή μη ενεργούς δραστηριότητας.

Αντίθετα δεν θεωρείται ότι επέρχεται αλλαγή στη δραστηριότητα της εταιρείας στις περιπτώσεις κατά τις οποίες νέα δραστηριότητα εντάσσεται στον ίδιο τετραψήφιο Κωδικό Αριθμό Δραστηριότητας (Κ.Α.Δ.) ή μετά την έναρξη νέας δραστηριότητας, η εταιρεία συνεχίζει, παράλληλα με τη νέα δραστηριότητα, και την αρχική της δραστηριότητα χρησιμοποιώντας τα ίδια ενσώματα και άϋλα περιουσιακά στοιχεία αυτής.

Επισημαίνεται, ότι η εταιρεία έχει πάντοτε τη δυνατότητα να ανταποδείξει ότι η αλλαγή της δραστηριότητάς της πραγματοποιείται για οικονομικά θεμιτούς λόγους στο πλαίσιο της άσκησης της επιχειρηματικής της δραστηριότητας, όπως ενδεικτικά:
- προκειμένου να ωφεληθεί από ενδεχόμενες επιχειρηματικές ευκαιρίες, ή
- στο πλαίσιο ενδοομιλικής αναδιάρθρωσης, ή
- για λόγους περικοπής εξόδων ή προκειμένου να επιτύχει οικονομίες κλίμακας, ή
- με στόχο την ενοποίηση της εμπορικής ταυτότητάς της ή την επίτευξη συνεργειών μεταξύ διαφορετικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που ασκεί η ίδια ή ο όμιλος στον οποίο ανήκει, ή
- αποτελεί πράξη η οποία θα αναμενόταν να υιοθετηθεί από μια επιχείρηση με παρόμοια δραστηριότητα.

Εφαρμογή στους μετασχηματισμούς επιχειρήσεων
Στις περιπτώσεις μετασχηματισμών βάσει των άρθρων 52-54 ΚΦΕ, οι οποίοι έχουν ως συνέπεια την εξαφάνιση του νομικού προσώπου της εισφέρουσας, για την εισφέρουσα εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 56 ΚΦΕ, ενώ το άρθρο 27 παρ. 5 εφαρμόζεται για τις ίδιες ζημιές της λήπτριας εταιρείας, εφόσον συντρέχουν όλες οι προϋποθέσεις εφαρμογής της παραγράφου αυτής.

Οι διατάξεις του άρθρου 27 παρ. 5 εφαρμόζονται και στις περιπτώσεις μετασχηματισμών που δεν καταλαμβάνονται από το πεδίο εφαρμογής των άρθρων 52-55 (π.χ. μετασχηματισμοί με τις διατάξεις του ν.δ. 1297/1972 και ν.2166/1993, εξαγορά εταιρείας, μετατροπή εταιρείας με είσοδο νέου μετόχου, μετασχηματισμοί με βάση τις διατάξεις του ν. 4601/2019).