Οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίες διέπονται από το Ν. 1876/90, ορισμένες διατάξεις του οποίου τροποποιήθηκαν ή ανεστάλη η ισχύς τους με νόμους που ψηφίσθηκαν κατά τη διάρκεια ισχύος των τριών αλλεπάλληλων μνημονίων (2010 – 2018).

Το κείμενο του Ν. 1876/90, όπως τροποποιήθηκε με τους κυριότερους σχετικούς μνημονιακούς νόμους, καθώς και λεπτομερή ανάλυση της έννοιας όλων των θεμάτων και διαδικασιών που αφορούν τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και τις ισότιμες διαιτητικές αποφάσεις, μπορεί να βρει ο αναγνώστης στο βιβλίο του συνεργάτη μας Μιλτ. Λεοντάρη «Εργατικό Δίκαιο» (έκδοση 2014, σελίδες 73 – 110).

Ένα από τα θέματα που ρυθμίζει ο Ν. 1876/90 (στο άρθρο 11 §§ 2 και 3) είναι η δυνατότητα επέκτασης, με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως , της ισχύος των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και η κήρυξή τους γενικώς υποχρεωτικών για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου που αφορούν. Το κείμενο των εν λόγω διατάξεων έχει ως εξής:

«2. Με απόφασή του, που εκδίδεται μετά από γνώμη του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας, ο Υπουργός Εργασίας μπορεί να επεκτείνει και να κηρύξει γενικώς υποχρεωτική για όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή επαγγέλματος συλλογική σύμβαση εργασίας, η οποία δεσμεύει ήδη εργοδότες που απασχολούν το 51% των εργαζομένων του κλάδου ή επαγγέλματος.
Ειδικότερα, η επέκταση ομοιοεπαγγελματικής συλλογικής σύμβασης εργασίας δεσμεύει όλους τους εργαζόμενους του επαγγέλματος, ανεξάρτητα από το είδος της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης, με την επιφύλαξη της παρ. 2 του άρθρου 10.

3. Την επέκταση μπορεί να ζητήσει και αρμόδια συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων ή των εργοδοτών με αίτησή της, που υποβάλλει στον Υπουργό Εργασίας. Η επέκταση ισχύει από την ημερομηνία της δημοσίευσης της απόφασης του Υπουργού, στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» (όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 37 § 7 του Ν. 4024/2011)».

Αναστολή κήρυξης κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών ΣΣΕ ως γενικώς υποχρεωτικών. Σύμφωνα με την παράγραφο 6 του άρθρου 37 του Ν.4024/2011, η εφαρμογή των διατάξεων των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 11 του Ν. 1876/90, που αναφέρονται στην κήρυξη ως γενικώς υποχρεωτικών των κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, αναστέλλεται, όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (δηλ. όσο χρόνο διαρκούν τα μνημόνια). Αφού, λοιπόν, δεν μπορούσαν να κηρυχθούν ως γενικώς υποχρεωτικές οι κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, δέσμευαν και ίσχυαν μόνον για τους εργαζόμενους και εργοδότες που είναι μέλη των συμβαλλομένων συνδικαλιστικών οργανώσεων.

Μετά τη λήξη και του τρίτου μνημονίου (20/8/2018), οπότε έληξε και η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, έπαυσε να ισχύει και η αναστολή της δυνατότητας κήρυξης ως γενικώς υποχρεωτικών των συλλογικών συμβάσεων εργασίας με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και υπό τους όρους και προϋποθέσεις που προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις (άρθρου 11 παράγραφοι 2 και 3 Ν. 1876/90).

Στο εξής, λοιπόν, θα πρέπει οι λογιστές, κυρίως, αλλά και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι (εργοδότες, στελέχη και σύμβουλοι επιχειρήσεων, εργαζόμενοι) να παρακολουθούν τις νέες συλλογικές συμβάσεις και τις περιπτώσεις που αυτές κηρύσσονται υποχρεωτικές – κατά τα άνω – γιατί η μη έγκαιρη συμμόρφωση των επιχειρήσεων επισύρει σοβαρές κυρώσεις.