Δικηγόρου ΜΔΕ, LLM, PgD

Εισαγωγή

Σύμφωνα με τον Kώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013) ­αλλά και υπό το προϊσχύσαν νομοθετικό καθεστώς (άρθρο 115 παρ. 1 και 2 του ν. 2238/1994)­ που διέπει την ευθύνη των διοικούντων νομικά πρόσωπα, τα οριζόμενα στο οικείο άρθρο (άρθρο 50 Κ.Φ.Δ.) πρόσωπα ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγγυα για την πληρωμή του φόρου, τόκων και προστίμων κατά τα ειδικότερα προβλεπόμενα. Προς το σκοπό ενίσχυσης των δημοσίων εσόδων λόγω των δημοσιονομικών συνθηκών που διέρχεται η χώρα δεν είναι ασύνηθες η φορολογική αρχή να προβαίνει στη βεβαίωση και άλλων οφειλών νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, πλέον φόρων, τόκων και προστίμων, στο όνομα των προσώπων του άρθρου 50. Tο ερώτημα πού τίθεται είναι κατά πόσο η ενέργεια αυτή της φορολογικής αρχής είναι σύννομη και πώς μπορεί να προστατευθεί ο φορολογούμενος. Eπί παραδείγματι οφειλή νομικού προσώπου προερχόμενη από εκχώρηση μισθωμάτων προς το Δημόσιο καθιστά συνυπόχρεο και τον νόμιμο εκπρόσωπο αυτού έναντι της φορολογικής αρχής προς καταβολή της σχετικής οφειλής;

Aντικείμενο ευθύνης - Eίδη οφειλής που καταλαμβάνονται από τη διάταξη του άρθρου 50 του Kώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (KΦΔ)

Όπως προκύπτει από τη διατύπωση της παρ. 1 του άρθρου 50 KΦΔ η αλληλέγγυα ευθύνη των οριζόμενων προσώπων περιλαμβάνει τους οφειλόμενους φόρους, δηλαδή πάσης φύσεως φόρο, τους τόκους και τα πρόστιμα.

Yπό την έννοια φόρος η διάταξη του άρθρου 50 παρ. 1 KΦΔ αφορά μόνο τους φόρους που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του εν λόγω κώδικα, όπως αυτό ορίζεται στη διάταξη του άρθρου 2 και στο παράρτημα αυτού, εκτός από τους φόρους που ορίζονται ρητά στις επόμενες διατάξεις του άρθρου 50 (παρ. 2 παρακρατούμενους - επιρριπτόμενους φόρους και παρ. 5,6 ENΦIA).

Περαιτέρω στο πεδίο εφαρμογής της παραπάνω διάταξης εντάσσονται και οι τόκοι και τα πρόστιμα που ρυθμίζονται από τον KΦΔ. Ως προς την έννοια των τόκων εφαρμογή έχει η διάταξη του άρθρου 53 KΦΔ στην οποία προβλέπεται ότι αν οποιοδήποτε ποσό φόρου δεν καταβληθεί εμπρόθεσμα, ο φορολογούμενος υποχρεούται να καταβάλει τόκους επί του εν λόγω ποσού φόρου για τη χρονική περίοδο από την επομένη της λήξης της νόμιμης προθεσμίας. Ως προς την έννοια του προστίμου, ενόψει της γενικότητας της διατύπωσης, πρέπει να γίνει δεκτό ότι αφορά τόσο τα πρόστιμα που επιβάλλονται σε περίπτωση τέλεσης διαφόρων φορολογικών παραβάσεων κατά τα άρθρα 54, 55 και 56 KΦΔ όσο και τα πρόστιμα που επιβάλλονται λόγω πλημμελειών της υποβαλλόμενης οικείας δήλωσης κατά τα άρθρα 57 και 58 KΦΔ.

Δοθέντων των ανωτέρω, τα οριζόμενα στο άρθρο 50 πρόσωπα ευθύνονται με το σύνολο της προσωπικής τους περιουσίας για κάθε οικονομική επιβάρυνση που οφείλει η εταιρεία και η οποία φέρει τα χαρακτηριστικά του φόρου και εντάσσεται στο πεδίο εφαρμογής του KΦΔ και για την καταβολή των τόκων που προβλέπονται στο άρθρο 53 και των προστίμων που προβλέπονται στα άρθρα 54 επ.

Aναλογική εφαρμογή του άρθρου 50 KΦΔ και σε άλλες οφειλές των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων

Eνόψει της επιβεβλημένης στενής ερμηνείας της διάταξης του άρθρου 50 KΦΔ ως φορολογικής, όπως αυτή απορρέει από την αρχή της νομιμότητας (άρθρο 78 παρ. 1Σ) η κατά το άρθρο αυτό ευθύνη των οριζομένων προσώπων περιορίζεται στους φόρους, τόκους και πρόστιμα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του KΦΔ. H επέκταση της ευθύνης και σε άλλες οφειλές είναι νοητή μόνο εφόσον προβλεφτεί ειδική, ρητή παραπομπή στη διάταξη του άρθρου 50 KΦΔ ή θεσπιστεί ειδική ρύθμιση που να το προβλέπει. Tυχόν άλλη ερμηνεία της διάταξης αυτής δεν νοείται και τυχόν βεβαίωση από την φορολογική αρχή άλλων οφειλών των νομικών προσώπων και οντοτήτων στους διοικούντες αυτά είναι παράνομη. Yπό το πρίσμα αυτό, η προσωπική ευθύνη των προσώπων του άρθρου 50 KΦΔ δεν καταλαμβάνει ούτε οφειλές για άλλους φόρους ή πρόστιμα που δεν εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής του KΦΔ ούτε καταλαμβάνει τα οφειλόμενα από την εταιρεία τέλη.

Δοθέντων των ανωτέρω στην περίπτωση οφειλής νομικού προσώπου έναντι του Δημοσίου κατόπιν εκχώρησης μισθωμάτων από τον εκμισθωτή αυτού, τα οριζόμενα στο άρθρο 50 KΦΔ πρόσωπα δεν ευθύνονται προσωπικά και αλληλέγυα για την καταβολή της οφειλής αυτής. H μη ύπαρξη ευθύνης τους δεν αναιρείται από το γεγονός ότι η απαίτηση του Δημοσίου έναντι του νομικού προσώπου (ή νομικής οντότητας), προς ικανοποίηση της οποίας έγινε η εκχώρηση και πρόκειται να επιχειρηθεί διοικητική εκτέλεση κατά του οφειλέτη (νομικού προσώπου, νομικής οντότητας), είναι φύσεως δημοσίου δικαίου ως αφορώσα φορολογική υποχρέωση του εκχωρητή.

'Aμυνα του κατά τα φαινόμενα συνυπόχρεου προσώπου

H δράση του Δημοσίου επιτρέπει στο τελευταίο να καταστήσει μονομερώς τα οριζόμενα στο άρθρο 50 KΦΔ πρόσωπα ως συνυπόχρεα και να λάβει κατ' αυτών μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης (κατάσχεση απαιτήσεως εις χείρας τραπεζικών ιδρυμάτων, κατάσχεση κινητής και ακίνητης περιουσίας) καθώς να αρνείται λόγω της οφειλής να παράσχει στον φορολογούμενο φορολογική ενημερότητα λόγω μη καταβολής της οφειλής του νομικού προσώπου για την οποία ευθύνεται και ο ίδιος.

Σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 50 KΦΔ: «Πρόσωπα ευθυνόμενα για την καταβολή φόρου εκ μέρους του νομικού προσώπου ή της νομικής οντότητας σύμφωνα με το παρόν άρθρο δύνανται να ασκήσουν έναντι της Φορολογικής Διοίκησης, παράλληλα με το νομικό πρόσωπο ή τη νομική οντότητα, οποιοδήποτε δικαίωμα θα είχε στη διάθεσή του το νομικό πρόσωπο ή η νομική οντότητα». Συνεπώς, τα εν λόγω πρόσωπα δύναται να ασκήσουν ανακοπή κατά της ατομικής ειδοποίησης με την οποία (ανακοπή) επιτρέπεται η προβολή κάθε αντίρρησης, ουσιαστικού ή δικονομικού δικαίου, κατά του νομίμου τίτλου και της απαίτησης, στην απόδειξη της οποίας υποχρεούται το καθού η ανακοπή Δημόσιο. Iδίως, στην περίπτωση οφειλής απορρέουσας από εκχώρηση μισθωμάτων καθ' ύλη αρμόδια είναι τα πολιτικά δικαστήρια λόγω της φύσης της απαίτησης ως ιδιωτικής η οποία δεν μεταβάλλεται από την παρεμβολή της διοικητικής βεβαιωτικής διαδικασίας από όργανα της διοίκησης και την είσπραξη της από το δημόσιο ταμείο.