Αρθρο του κ. Τάσου Νασόπουλου
Δημοσιολόγου
Δικηγόρου παρ' Aρείω Πάγω & ΣτE


Α' ΜΕΡΟΣ
Συσταθέντων με τον ν. 3845/58 των άλλοτε φορολογικών δικαστηρίων Α' και Β' βαθμού (πρωτοβάθμιον και δευτεροβάθμιον φορολογικόν δικαστήριον) με αποκλειστικήν αυτών αρμοδιότητα την απονομήν της φορολογικής δικαιοσύνης, αυτά τέθηκαν ουσιαστικώς σε λειτουργία στις αρχές του έτους 1962.

Για τη λειτουργία των εν λόγω Δικαστηρίων, είχε προηγηθεί η ψήφιση του ν.δ. 4125/60 με το οποίον κυρώθηκε ο, υπό της αρμοδίας προς τούτο Επιτροπής του αείμνηστου Αντιπροέδρου του ΣτΕ Παν. Μερτικοπούλου, από 14.8.1959 καταρτισθείς Κώδικας Φορολ. Δικονομίας. Δεν χωρεί βεβαίως καμία αμφιβολία ότι το έργο των σκαπανέων της εν λόγω Επιτροπής υπήρξε όντως μεγαλειώδες, δι’ ο και ο Κώδικας αυτός άντεξε περίπου σαράντα χρόνια σχεδόν αμετάβλητος κατά τις κύριες αυτού δομές μέχρις ότου κρίθηκε αναγκαία πλέον η αντικατάστασή του από τον νέον Κωδ. Διοικητικής Δικονομίας λόγω επεκτάσεως των αρμοδιοτήτων και της μετατροπής των φορολογικών Δικαστηρίων σε τακτικά πλέον Διοικητικά Δικαστήρια γενικής αρμοδιότητος.

Όλες οι διαδικασίες υπό το καθεστώς του Κώδικα Φορολ. Δικονομίας ήταν απλές, σαφείς, κατανοητές και κυρίως ήταν απαλλαγμένες από κάθε γραφειοκρατική ταλαιπωρία, ως και από δαπάνες των διαδίκων αλλά και πρόσθετων ταλαιπωριών των φορολογικών αρχών.

Έτσι, σε κάθε περίπτωση που ανέκυπτε φορολογική διαφορά μεταξύ φορολ. αρχής και φορολογούμενου και εξεδίδετο πράξη καταλογιστική και δεν επιτυγχάνετο επ’ αυτής συμβιβαστική επίλυση της φορολ. διαφοράς, ο βαρυνόμενος, μέσα σε είκοσι και μόνον ημέρες κατέθετε στην φορολογούσα αρχή, μία απλή προσφυγή η οποία υπεβάλλετο αμελητί και πάντως το αργότερον εντός διμήνου από τον Προϊστάμενον της φορολογικής αρχής στο Φορολογικό Πρωτοδικείο, αφού προσαρτούσε σ’ αυτήν τον φάκελο με όλα τα σχετικά ως και την έκθεση της αιτιολογημένης αυτού γνώμης. (αρθρ. 82 ΚΦΔ).

Περαιτέρω στο άρθρο εικοστό πρώτο του ν.δ. 4125/60 ορίζοντο επί λέξει και τα εξής: «Η προσφυγή ενώπιον των κατά τον νόμο 3845/58 Φορολογικών Πρωτοδικείων και τα έγγραφα εν γένει της αυτής διαδικασίας δεν υπόκειται εις τέλος χαρτοσήμου».

Δυστυχώς όμως η απλή και αδάπανη αυτή διαδικασία δεν έμελλε να διαρκέσει επί πολύ.

Άνθρωποι άσχετοι, γραφειοκράτες, καλαμαράδες, αλλά και εχθρικά διακείμενοι σε ένα απλό και αδάπανο δικονομικό σύστημα και τι δεν σοφίστηκαν προκειμένου να καταστήσουν δύσκολη τη ζωή των φορολογουμένων αλλά και των φορολογικών αρχών.

Κατ' αρχήν κατέστη υποχρεωτική η υπογραφή της προσφυγής από δικηγόρο του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου και εν συνεχεία επενοήθη η επιβολή πάγιου παραβόλου κατά την άσκηση των προσφυγών επί φορολογικών και τελων. διαφορών. Αρχικώς πέντε δραχμών και αντίστοιχον ΤΑΧΔΙΚ. Στη συνέχεια τούτο ανήλθε στο ποσόν των 100 δρχ. (αρθρ. 5 ν. 221/75). Αφ' ης δε εισήχθη στη χώρα μας το ευρώ δεν άργησε τούτο ν’ ανέλθει στο ποσό των 25 . Η καταιγίδα όμως επήλθε με τις διατάξεις του ν. 3900/10. Εδώ τα πράγματα κατέστησαν κωμικοτραγικά. Προεβλέφθη η επιβολή αναλογικού πλέον παραβόλου 2% και επί των προσφυγών με οροφή το ποσό των 10.000 εκ των οποίων το ποσό των 3.000 είναι προκαταβλητέο κατά την άσκηση και τη συζήτηση της προσφυγής, το δε επιπλέον ποσό μέχρι του ποσού των 10.000 καταλογίζεται με την απόφαση.

Με την κατάθεση της προσφυγής και επί ποινή απαραδέκτου, πρέπει ο προσφεύγων να καταβάλει το 1/3 του 2% του παραβόλου και τα υπόλοιπα 2/3 αυτού ωσαύτως επί ποινή απαραδέκτου πρέπει να καταβληθούν μέχρι την ημέρα συζητήσεως της προσφυγής (αρθρ. 45 του ν. 3900/10).

Το χειρότερον όμως όλων ήτο ότι το αναλογικόν τούτο παράβολον επεβλήθη και αναδρομικά. Δηλαδή και επί των εκκρεμών προσφυγών των μη εισαχθεισών σε πρώτη συζήτηση. Ευτυχώς το ΣτΕ επιληφθέν εγκαίρως έδωσε μίαν Σολωμόντιον λύση, με αποτέλεσμα και το παράβολον να επιβληθεί αναδρομικά, αλλά και το ποσόν αυτού για τις ασκηθείσες προσφυγές προ του ν. 3900/10 να ανέρχεται στο εύλογο ποσό των 100 (αποφ. ΣτΕ 601/12).

Αλλά η ταλαιπωρία των φορολογουμένων δεν ήτο μέχρις εδώ. Κατέστη ιδιαιτέρως δυσχερής μετά τηνέναρξη εφαρμογής των διατάξεων του ν. 4174/13 (αρθρ. 63 σε συνδυασμό με το αρθρ. 70Β του ν. 2238/94) ήτοι αφ’ ης δηλαδή καθιερώθηκε με παγία πλέον διάταξη η υποχρεωτική άσκηση ενδικοφανούς προσφυγής ενώπιον της Υπηρεσίας Επανεξετάσεως Φορολ. Διαφορών, η μη άσκηση της οποίας παρεμπόδιζε την άσκηση προσφυγής στο Διοικ. Πρωτοδικείο. Η Υπηρεσία Επανεξέτασης Φ.Δ. είναι πλέον υποχρεωμένη εντός δύο μηνών να εκδόσει απόφαση επί της ασκηθησομένης ενώπιον αυτής ενδικοφανούς προσφυγής αλλιώς εάν παρέλθει άπρακτον χρονικόν διάστημα δύο μηνών, από την άσκηση της ενδικοφανούς προσφυγής τότε τεκμαίρεται ότι αύτη απερρίφθη οπότε αρχίζει η μηνιαία προθεσμία ασκήσεως της προσφυγής ενώπιον των Διοικ. Δικαστηρίων.

Η προσφυγή μαζί με το αποδεικτικό καταβολής του 1/3 του 2% του παραβόλου κατατίθεται υποχρεωτικά στο Δικαστήριο και ο προσφεύγων, με δικές του δαπάνες, λαμβάνει δύο κυρωμένα αντίγραφα τα οποία ωσαύτως επί ποινή απαραδέκτου, οφείλει να τα επιδόσει με δικαστικό επιμελητή τόσο στον Προϊστάμενο της ΔΟΥ όσο και στον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας Επανεξέτασης των Φορολ. Διαφορών μέσα σε προθεσμία είκοσι (20) ημερών, αλλιώς η προσφυγή θεωρείται ως μηδέποτε ασκηθείσα.

Στη συνέχεια η Φορολογική Διοίκηση έχει την υποχρέωση να καλέσει εγγράφως και επί αποδείξει τον προσφεύγοντα να προσέλθει για να τηρηθεί η διαδικασία επιλύσεως της σχετικής φορολογικής διαφοράς με συμβιβασμό.

Έτσι ένα απλό θεματάκι που επιλύετο κάποτε με την κατάθεση μίας απλής αλλά και αδάπανης προσφυγής στον Προϊστάμενο της φορολ. αρχής που είχε εκδόσει την καταλογιστική πράξη, κατέστη σήμερα ένας «γόρδιος δεσμός» με χίλιες δύο παγίδες για τους διάδικους, με τα θεσπισθέντα απαράδεκτα και με μία γιγάντωση των δαπανών των ταλαιπωρούμενων πολιτών.

Δυστυχώς θα το τολμήσω να το γράψω ότι όλα αυτά είναι απαράδεκτα έργα ανεγκέφαλων γραφειοκρατών που το μόνο που σοφίζονται είναι πώς θα ταλαιπωρήσουν τον δυστυχή φορολογούμενο.

Β' ΜΕΡΟΣ
Ένα άλλο ιδιαιτέρως μεγάλο ζήτημα είναι ο υπολογισμός του αναλογικού παραβόλου όταν κατ’ εφαρμογήν του αρθρ. 122 ΚΔΔ με την ίδια προσφυγή δύναται να προσβληθούν πλείονες της μίας πράξεις της φορολ. αρχής. Πιο συγκεκριμένα: Η οροφή των 10.000 του παραβόλου εκ των οποίων το ποσόν των 3.000 είναι προκαταβλητέο με την άσκηση και την συζήτηση της προσφυγής είναι υπολογιστέα κατά καθεμία προσφυγή ή κατά κάθε μία προσβαλλομένη πράξη. Και εδώ γίνομαι πιο σαφής:

Ας υποθέσουμε ότι η Φορολ. Διοίκηση (ΔΟΥ) εκδίδει δέκα συναφείς κατ’ άρθρο 122 ΚΔΔ πράξεις σε βάρος ενός και του αυτού φυσικού ή νομικού προσώπου και ότι συντρέχει η δυνατότητα ασκήσεως κατ’ αυτών κατ’ επιλογήν υπό του βαρυνόμενου είτε δέκα αυτοτελών προσφυγών είτε μίας και μόνης και τούτο χάρη της οικονομίας της δίκης αλλά και προς αποφυγήν ενδεχομένως αντιφατικών αποφάσεων. Ερωτάται: ποίον είναι το οφειλόμενον παράβολον και πώς θα υπολογισθεί τούτο σε περίπτωση ασκήσεως μίας και μόνης προσφυγής κατά των δέκα τούτων συναφών πράξεων. Του νόμου μη διακρίνοντος δύο είναι οι εκατέρωθεν υποστηριζόμενες απόψεις. Η πρώτη τούτων εφόσον δηλαδή ασκηθεί μία κοινή προσφυγή σωρευτικά, είναι να αθροισθεί το σύνολο όλων των καταλογιζομένων με τις δέκα (10) πράξεις φορολ. διαφορών και επ’ αυτών να υπολογισθεί ποσοστό 2% το οποίο χάρη της οροφής περιορίζεται στο ποσό των 10.000 εξών άμεσα καταβλητέον το ποσόν των 3.000 .

Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι καθεμία πράξη καταλογίζει φορολ. υποχρέωση 300.000 και οι δέκα πράξεις συνολική φορολ. ενοχή 3.000.000 . Τότε το παράβολον του 2% ανέρχεται στο ποσό των 60.000 .

Εν όψει όμως της καθιερωμένης οροφής αυτό περιορίζεται σε 10.000 εκ των οποίων είναι καταβλητέον μόνο το ποσό των 3.000 . Έτσι κατά την άποψη αυτή καταβάλλεται προκείμενης της ασκήσεως κοινής προσφυγής το ποσό των 3.000 .

Κατά την ετέραν άποψην το ποσό του παραβόλου που θα πρέπει να καταβληθεί στην περίπτωση των παραπάνω δεδομένων είναι το ποσό των 3.000 για κάθε μία πράξη. Ήτοι θα καταβληθεί ως παράβολον το ποσό των 30.000 το δε υπόλοιπο των 30.000 είναι καταλογιστέον με την απόφαση του Δικαστηρίου.

Προσωπικά φρονώ ότι η πρώτη των δύο τούτων απόψεων είναι η πλέον ορθή για τους εξής δύο λόγους:
α. Γιατί ο νόμος ομιλεί ευκρινώς και μόνον για παράβολον ασκήσεως προσφυγής και όχι για παράβολον προσβαλλομένης πράξεως και
β. Γιατί εφόσον ο νόμος ομιλεί περί παραβόλου ασκήσεως προσφυγής και σύμφωνα με τα δεδομένα του παρατεθέντος παραδείγματος, αν καταβληθεί ως παράβολον το συνολικόν ποσό των 30.000 τότε φαλκιδεύεται η διάταξη του ιδίου νόμου περί καθορισμού οροφής στο ποσό των 10.000.